Yurtdışından birkaç günlüğüne ziyarete gelen bir arkadaşımla sohbet ederken, okulu olduğu için Türkiye’ye getirmediği 3. Sınıftaki kızının okulundan bir mail geldi. Bir önceki gece şehirde kopan fırtına sonrası denizin kıyıya attığı canlı, cansız ne varsa gözlemlemek ve incelemek için yarınki okul gününü deniz kıyısında geçireceklerini yazıyordu. Bunun için de veli izni ile birlikte öğrencinin yanına gerekli kumanyanın hazırlanması ve gezi öncesinde orada görebilecekleri ile ilgili akşam çocukları ile sohbet etmelerini, orada görebilecekleri konusunda yönlendirmelerini rica ediyordu okuldan gelen mail. Takdirle birlikte hayret ve şaşkınlıkla da karşıladım. Bu kadar kolay mıydı, bugün karar verip yarın öğrencilerle geziye gitmek? Bizim nasıl planladığımızı anlattım gezileri, o da benim sorularımı yanıtladı. Ülke gerçekleri, sosyal, kültürel ve ekonomik durum, coğrafi koşullar, organizasyonların yapısı uygulamalarda farklılıklar yaratabiliyor dedim kendi kendime. Okul gezileri ile ilgili bir sunum yapmıştım bir sempozyumda ve ona anlattıklarımı aşağıda yazıya döktüm.

Hepimizin okul yıllarından kalma, birçok okul gezisi anıları vardır. Uzak ya da yakın hepimiz imkanlarımız elverdiğince mutlaka birine katılmak için can atmış ve katılmışızdır. Günümüzde de hafta içi dışarı çıkarsanız bir müzede öğretmenlerinin veya bir rehberin etrafında toplanmış anlatılanları dinleyen ya da sokakta ördek yavruları gibi sıra halinde el ele tutuşmuş yürüyen minik öğrencilere rastlamanız çok olası.

İyi planlanmış bir gezi öğrencilere; gözlem yapma, inceleme, veri toplama, anlamlı ve kalıcı öğrenme, daha önce öğrendiklerini anlamlandırma, bulunduğu bölgeyi ve ona ait değerleri tanıma gibi birçok farklı deneyimin kapısını açmakla birlikte, iletişim becerileri, grupla çalışma, sosyal beceriler geliştirme, sorumluluk alma, özgüven geliştirme gibi bir çok önemli beceriyi edinme ve deneyimleme fırsatı da yaratıyor.

Geziler, öğrenci açısından bilgi ve beceri edinme alanı yarattığı kadar öğretmen açısından da öğrenciyi tanıma fırsatı ile birlikte farklı ve yeni iletişim kanalları açabilen çok kıymetli bir araç. Gezi esnasında öğrencilerinizi farklı ortamlarda görme, güçlü ve gelişmesi gereken yönlerini farketme imkanı bulabilir ve aranızdaki bağları kuvvetlendirebilirsiniz. Bir türlü ulaşamadığınızı sandığınız bazı öğrencilerinize ulaşma fırsatı bile yaratabilir.

Peki gerçekleştirilen her gezi yukarıda bahsettiğim amaçlara hizmet ediyor mu acaba? Gerçekleştirilen bir gezide öğrencinin öğrenim deneyimlerini ve beceri edinimini maksimum düzeye çıkarabilmek adına biz öğretmenlere önemli görevler düşüyor. Etkili planlanmış bir gezi, öğrenciler açısından anlamlı ve tutarlı bir bütünlük içinde bilgiyi anlamlandırma ve beceri kazanma fırsatı yaratıyor.

Peki nereden başlamalı etkili bir gezi planlamaya? Gezi öncesi, gezi sırasında ve gezi sonrası olmak üzere üç adımda ele alınabilir.

Gezi öncesinde müfredat planlama ve lojistik planlama öne çıkan önemli adımlar. Gideceğimiz alanın hangi müfredat kazanımları ve öğrenim deneyimleri ile ilişkilendirildiği veli, öğretmen, öğrenci gözünde net bir şekilde tanımlanmış olmalı. Gezi alanı öğrencinin bilişsel ve duygusal gelişimine uygun olduğu kadar güvenlik konusunda da herhangi bir tehdit bulundurmamalı. Ders içi ve ders dışı öğrenim etkinlikleri, kullanılacak materyaller belirlenmiş ve gezi esnasında maksimum verimi almak adına öğrencinin ihtiyaç duyduğu hazırbulunuşluk düzeyine ulaşılmış olmalı. Gezi alanının, gezi zamanının ve süresinin belirlenmesine, gezi esnasındaki grupta kaç öğrencinin bulunacağına, gezi alanındaki öğrenci grubunun başındaki rehber ve öğretmen sayısına, ulaşım detaylarına, ulaşım süresine, öğrencinin gezi boyunca ihtiyaç duyabileceği yeme-içme, tuvalet ihtiyacına kadar her türlü detay hesaba katılmış olmalı. Geziyi gerçekleştirecek öğretmenlerin planlama öncesi ilgili alanı gezmesi, oradaki koşulları ve sağlayabileceği imkanları öğrenmiş olması, beklentileri karşılıklı olarak netleştirmesi hem lojistik planlamayı kolaylaştıracak hem de planlanacak öğrenim faaliyetlerinin ihtiyaca göre şekillenmesinde faydalı olacaktır. Gidilecek alan ile ilgili veli izin ve bilgilendirmeleri de atlanmaması gereken en önemli detaylardan.

Gezi esnasında öğrencinin öğrenim deneyiminden maksimum fayda sağlaması için gerekli materyallerin ve çalışma planının belirlenmiş ve öğrenci ile paylaşılmış olması da önemli. Bu süreçte ilgili alan ile ilgili öğrencilerin ön bilgi sahibi olması ve bu bilgiyi orada öğrendikleri ile birleştirerek anlamlandırması sağlanabilir. Gezi esnasında not alma, fotoğraf çekme, video çekme, kitapçık tamamlama, merak edilenlerle ilgili sorular sorması gibi bireysel veya grup halinde çeşitli çalışmalar planlanabilir. Gezi esnasındaki beklentileri öğrenci açısından daha net ve anlaşılabilir hale getirmek adına rubrik oluşturarak gezi esnasındaki hem öğrenim deneyimi beklentileri hem de beceri ve davranış beklentileri anlaşılır ve ölçülebilir hale getirilebilir. Gezi esnasında grup sorumlusu olan öğretmenin içerik ve süreç ile ilgili bilgi sahibi olması ve ihtiyaç duyduğu noktalarda öğrencileri yönlendirebilmesi için gerekli ön hazırlığın yapılmış olması da çok önemli.

Gezi sonrasında; gezi esnasındaki öğrenim deneyimi ve sosyal duygusal edinimler ve süreç hakkında paylaşımda bulunmak için uygun koşulları hazırlamak da biz öğretmenlerin mutlaka planlamaya alması gereken bir konu. Öğrencilerin gezideki edinimlerini kendileri açısından da anlamlandırmalarını sağlamak için mutlaka fırsat yaratılmalı. Bunu sağlamak için öğrencilerin, gezi ile ilgili duygu, düşünce ve öğrendiklerini paylaşması için bir ürün (yazı, blog, broşür, video, poster, animasyon, canlandırma, …) oluşturması ve paylaşması istenebilir. Müfredat kazanımlarına bağlı minik değerlendirmeler yapılabilir.

En önemlisini ise en sona sakladım kendimce; esneklik payı her zaman olmakla birlikte eğitim öğretim yılı içerisinde yapılacak geziler ve en azından yaklaşık tarihleri belirlenmiş ve akademik takvimde yerini almış olması sağlıklı planlama açısından. Şimdi anladınız mı arkadaşımın aldığı gezi haberine şaşkınlığımın nedenini?

Yazar Hakkında

Yazarın Adı: Gökben Baykal
Unvan: Fen Bilgisi Öğretmeni
E-Posta: gokben.baykal@acischools.k12.tr